พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงปฏิบัติพระราชภารกิจด้านการแพทย์และสาธารณสุขอย่างต่อเนื่องยาวนาน ด้วยทรงห่วงใยในสุขภาพอนามัยของเหล่าพสกนิกร โดยเฉพาะอย่างยิ่งผู้ที่อาศัยอยู่ในถิ่นทุรกันดาร ห่างไกลจากการบริการสาธารณสุขมูลฐานของภาครัฐ ทรงก่อตั้งและส่งเสริมให้งานด้านการแพทย์และสาธารณสุขสามารถกระจายไปทั่วประเทศได้อย่างทั่วถึงและเข้าถึง รวมทั้งทรงสนับสนุนการพัฒนาบุคลากรทางการแพทย์และสาธารณสุขให้มีความก้าวหน้า มีศักยภาพที่สูงขึ้น ด้วยพระมหากรุณาธิคุณนี้ ทำให้การแพทย์และสาธารณสุขของไทยเป็นรากฐานสำคัญของการพัฒนาประเทศ ที่ไม่เพียงแต่สามารถให้บริการแก่ประชาชนในประเทศได้ดียิ่งขึ้นทุกขณะ แต่วิทยาการต่างๆ ตลอดจนคุณภาพของแพทย์ไทยยังได้มาตรฐานสากลจนเป็นที่ยอมรับในสายตาของชาวโลกอย่างเต็มภาคภูมิ

ทรงสืบสานพระราชปณิธานเพื่อพัฒนาการแพทย์และสาธารณสุขไทย

“...การแพทย์และการสาธารณสุขเป็นพื้นฐานที่สำคัญอย่างหนึ่งของการพัฒนาประเทศ. ไม่มีประเทศใดในโลกจะเจริญก้าวหน้าได้อย่างสมบูรณ์แบบ หากประชากรในประเทศนั้นๆ ยังมีสุขภาพพลานามัยไม่ดีพอ...”

พระราชดำรัสของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวในพิธีพระราชทานรางวัลมหิดล ประจำปีพุทธศักราช ๒๕๓๙ ณพระที่นั่งจักรีมหาปราสาท วันที่ ๓๑ มกราคม พุทธศักราช ๒๕๔๐

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จพระราชสมภพในราชสกุลที่ให้ความสำคัญต่อการแพทย์และสาธารณสุขเป็นสำคัญ ด้วยมีสมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนกทรงศึกษาด้านการแพทย์และสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนีทรงศึกษาด้านการพยาบาลและการสาธารณสุข และมีสมเด็จพระศรีสวรินทิรา บรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้าทรงเป็นสภานายิกา สภากาชาดไทย ทำให้ทรงได้รับการถวายอภิบาลอย่างเคร่งครัดด้านสุขอนามัย จนกล่าวได้ว่า ทรงได้รับการวางรากฐานเป็นอย่างดีในการตระหนักถึงความสำคัญของสุขอนามัย

จวบจนเมื่อเสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้เสด็จพระราชดำเนินไปทรงเยี่ยม ราษฎรในท้องถิ่นต่างๆ ทั่วประเทศ ได้ทอดพระเนตรสภาพชีวิตความเป็นอยู่ที่ทุกข์ยากแร้นแค้นของราษฎร ในพื้นที่ห่างไกล สุขภาพอนามัยมีความเสื่อมโทรมไปทุกด้าน ทั้งถูกโรคต่างๆ รุมเร้าจนเป็นอุปสรรคต่อการดำเนินชีวิตประจำวัน สาเหตุจากความขาดแคลนทั้งอาหารและการรักษาพยาบาลที่ถูกต้อง จนต้องปล่อยให้ร่างกายทุพพลภาพหรือเจ็บป่วยถึงขั้นเสียชีวิต รวมทั้งขาดโอกาสที่จะได้รับบริการสาธารณสุขมูลฐานด้านต่างๆ จากรัฐ

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงตระหนักถึงความสำคัญของสุขภาพพลานามัยของพสกนิกร เมื่อร่างกายแข็งแรงก็จะสามารถประกอบอาชีพเลี้ยงตนเองและครอบครัวได้ อันจะนำไปสู่การดำเนินกิจกรรมเพื่อทำประโยชน์แก่สังคมและประเทศชาติต่อไป จึงทรงอุทิศเวลาพระราชทรัพย์ และกำลังพระวรกาย เพื่อส่งเสริมและสนับสนุนการพัฒนาด้านการแพทย์และสาธารณสุข เพื่อสืบทอดเจตนารมณ์ของสมเด็จพระบรมราชชนกและสมเด็จพระบรมราชชนนี ที่ทรงวางรากฐานการแพทย์และสาธารณสุขสมัยใหม่ให้แก่ประเทศไทย