ข้าว

พุทธศักราช ๒๕๐๔: จัดตั้งโครงการส่วนพระองค์ขึ้นในสวนจิตรลดา**

ทรงจัดตั้งโครงการส่วนพระองค์ขึ้นในสวนจิตรลดา เพื่อที่จะได้ทรงศึกษาหาข้อมูลต่างๆ ก่อนพระราชทานพระราชดำริเพื่อช่วยเหลือเกษตรกร โดยเมื่อวันที่ ๑๖ กรกฎาคม พ.ศ.๒๕๐๔ ได้ทรงหว่านข้าวใน "แปลงนาสาธิต" เพื่อเก็บเมล็ดพันธุ์ไปใช้ในพระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญปีต่อไป

ในปีแรกได้ทรงขับควายเหล็ก ทรงหว่านข้าวและเกี่ยวข้าวด้วยพระองค์เอง ทรงเข้าพระทัยถึงความยากลำบากของชาวนา ดังปรากฎอยู่ในพระราชดำรัสที่พระราชทานไว้เมื่อวันที่ ๑๙ มีนาคม ความตอนหนึ่งว่า

"... ข้าพเจ้ามีโอกาสได้ศึกษาและทดลองทำนามาบ้าง และทราบดีว่าการทำนานั้น มีความยากลำบากเป็นอุปสรรคอยู่มิใช่น้อย จำเป็นต้องอาศัยพันธุ์ข้าวที่ดี และต้องได้วิชาการต่างๆ ด้วย จึงจะได้ผลเป็นล่ำเป็นสัน อีกประการหนึ่ง ที่นานั้นเมื่อสิ้นฤดูทำนาแล้วควรปลูกพืชอื่นๆ บ้าง เพราะจะเพิ่มรายได้ให้อีกไม่น้อย ทั้งจะช่วยให้ดินร่วน ช่วยเพิ่มปุ๋ยกากพืช ทำให้ลักษณะเนื้อดินดีขึ้นเหมาะสำหรับจะทำนาในฤดูต่อไป..."

สำหรับพันธุ์ข้าวที่ทรงปลูกพระราชทานเพื่อนำไปแจกจ่ายให้พสกนิกรทั่วประเทศรับไปเพื่อความเป็นสิริมงคลแก่การประกอบอาชีพเกษตรกรรม ได้แก่ ข้าวขาวดอกมะลิ ๑๐๕ สุพรรณบุรี ๑ ปทุมธานี ๑ พัทลุง หอมพิษณุโลก ๑ กข ๑๖ ดอกพยอมและชิวจัน ส่วนพันธุ์ข้าวที่พระราชทานให้กรมวิชการเกษตรไปใช้ในพระราชพิธีคือ พันธุ์ข้าวดอกมะลิ ๑๐๕

พุทธศักราช ๒๕๑๕: โรงสีข้าวสวนจิตรลดา**

วันที่ ๖ พฤษภาคม พ.ศ.๒๕๑๕ เริ่มกิจการโรงสีข้าวตัวอย่างในโครงการส่วนพระองค์สวนจิตรลดา
โดยกำเนิดการในแบบสหกรณ์ และทำการสีข้าวเปลือกเอง แทนที่จะต้องซื้อข้าวสารมาบริโภค

• โครงการส่วนพระองค์ - โรงสีข้าวตัวอย่าง

http://kanchanapisek.or.th/kp1/data/28/index.html

• กรมการข้าว - กระทรวงเกษตรและสหกรณ์

http://www.ricethailand.go.th/rkb/data_002/rice_xx2-02_New_index.html

---

**ข้อมูลจาก หนังสือ ๘๐ ทศวรรษแห่งการพัฒนา จัดทำโดยสำนักงานคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ