โครงการ CLIMATE RESILIENT AGRICULTURE FOR DISASTER RISK REDUCTION หรือ CRADR

25/02/2021

ความเป็นมา: โครงการ CRADR ได้รับทุนสนับสนุนจากคณะกรรมาธิการยุโรป ซึ่งโครงการดังกล่าวเกิดจากความร่วมมือของคณะทำงานด้านการบรรเทาภัยพิบัติ (DMWG) และคณะทำงานด้านการเกษตร (AgWG) ที่ สสน. เป็นสมาชิกภายใต้โครงการเครือข่าย Asia – Pacific Advanced Network หรือ APAN ซึ่งถือเป็นเครือข่ายที่เชื่อมโยงระหว่างหน่วยงานวิจัยและสถาบันการศึกษาในประเทศสมาชิกทั่วโลก โครงการดังกล่าวมีจุดประสงค์เพื่อศึกษาการเปลี่ยนแปลงของสภาพอากาศที่ส่งผลกระทบต่อการเกษตรในพื้นที่ตัวอย่าง คือ จังหวัดแพร่ และนำเทคโนโลยีสมัยใหม่ของคณะทำงานร่วมที่มาจากหลากหลายประเทศ อาทิ ญี่ปุ่น ไต้หวัน และอินเดีย มาปรับใช้ในการแก้ปัญหาดังกล่าวและพัฒนาให้เกิดเป็นการทำเกษตรอัจฉริยะ (Smart Agriculture) พร้อมกับแบ่งปันและขยายผลแก่สมาชิกอาเซียน

ผู้สนับสนุน : TEIN*CC ภายใต้อำนาจคณะกรรมาธิการยุโรป

จุดประสงค์: เพื่อศึกษาการเปลี่ยนแปลงของสภาพอากาศที่ส่งผลกระทบต่อการเกษตรในพื้นที่ตัวอย่างจังหวัดแพร่ และนำเทคโนโลยีสมัยใหม่ของคณะทำงานร่วมที่มาจากหลากหลายประเทศ อาทิ ญี่ปุ่น ไต้หวัน และอินเดีย มาปรับใช้ในการแก้ปัญหาดังกล่าว เพื่อพัฒนาให้เกิดเป็นการทำเกษตรอัจฉริยะ (Smart Agriculture) พร้อมกับแบ่งปันความรู้และขยายผลการดำเนินงานไปยังสมาชิกคลังข้อมูลน้ำแห่งอาเซียนและหน่วยงานพันธมิตร

ระยะเวลาดำเนินโครงการ: ธันวาคม 2563 – พฤษภาคม 2564 (6 เดือน)

จำนวนผู้เข้าร่วมงาน มีผู้เข้าร่วมกิจกรรมทั้ง 3 Workshop ทั้งหมด 190 ราย จาก 12 ประเทศได้แก่ กัมพูชา อินเดีย อินโดนีเซีย ญี่ปุ่น ลาว มาเลเซีย เมียนมาร์ ฟิลิลปปินส์ สิงคโปร์ ไต้หวัน ไทย และเวียดนาม

รายชื่อสมาชิกในคณะทำงานร่วม:

สถาบันสารสนเทศทรัพยากรน้ำ
National Agriculture and Food Research Organization (NARO) ประเทศญี่ปุ่น
มหาวิทยาลัยโตเกียว ประเทศญี่ปุ่น
Academia Sinica Grid Computing Center (ASGC) ไต้หวัน
Centre of Studies in Resources Engineering, Indian Institute of Technology Bombay ประเทศอินเดีย
ศูนย์เทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกส์และคอมพิวเตอร์แห่งชาติ (เนคเทค) ประเทศไทย

แผนกิจกรรมภายใต้โครงการ CRADR

ภาพการประชุมร่วมกันของสมาชิกในโครงการ CRADR

ผลได้รับจากการดำเนินโครงการ

อบรมอบรมการใช้สารสนเทศให้แก่ศูนย์บริหารจัดการน้ำจังหวัดแพร่ (District Real-time Information)
สสน. ได้จัดให้มีการฝึกอบรมเจ้าหน้าที่หลักของหน่วยงานท้องถิ่นจังหวัดแพร่ อาทิ ศูนย์บริหารจัดการน้ำจังหวัดแพร่ กองอำนวยการรักษาความมั่นคงจังหวัดแพร่ ฯลฯ ให้สามารถเข้าถึงข้อมูลสำคัญเกี่ยวกับสภาพอากาศ และอื่นๆ จากระบบหลักของสสน. เพื่อนำไปเป็นข้อมูลประกอบการวิเคราะห์อุปสงค์-อุปทานของการใช้น้ำ (Water Demand & Supply) แบบเจาะรายจังหวัด และการใช้แบบจำลองคาดการณ์น้ำท่วมและน้ำแล้ง เพื่อวางแผนการใช้น้ำ และวางแผนการเพาะปลูกให้เกษตรกรในจังหวัด การแจ้งเตือนภัยพิบัติ รวมถึงผลกระทบต่างๆ ที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงสภาพอากาศในท้องถิ่นที่ เพื่อนำไปปรับให้เหมาะสมในการวางแผนผลิตทางการเกษตรและในอนาคต โดยข้อมูลดังกล่าวจะเผยแพร่ผ่านทางเว็บไซต์ “ศูนย์ปฏิบัติการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำจังหวัด : จังหวัดแพร่” ซึ่งได้รับการสนับสนุนจาก สปท. ประเทศไทย ผ่านเว็บไซต์ http://phrae.thaiwater.net โดยเนื้อหาในเว็บไซต์สามารถแบ่งออกเป็นสี่ส่วนหลักได้แก่ 1) การตรวจสอบ 2) การพยากรณ์ 3) ระบบสารสนเทศภูมิสารสนเทศ (GIS) และ 4) สถิติต่างๆ

ข้อเท็จจริงจากการประเมินสภาพภูมิอากาศด้วยพารามิเตอร์ด้านอุตุนิยมวิทยา ที่ส่งผลต่อผลผลิตทางการเกษตร (The Evaluation of Meteorological Parameters Impact on Agricultural Production for Climate-resilience Agriculture (Fact finding)
สสน. ได้วิเคราะห์สภาพภูมิอากาศด้วยพารามิเตอร์ด้านอุตุนิยมวิทยา โดยแบ่งออกเป็น 4 ด้าน ได้แก่
2.1 การวิเคราะห์ปริมาณน้ำฝน (Rainfall analysis) ซึ่งเป็นดัชนีที่คำนวนจากปริมาณน้ำฝนรายวันของกรมอุตุนิยมวิทยาไทยและข้อมูลแบบจำลองการไหลเวียนทั่วโลก (5 CMIP6X, CESM2, MRI-ESM2-0, BCC-CSM2-MR, GFDL-ESM4 และ CanESM โดยได้ผลสรุปแบ่งออกเป็น 2 ระดับ ได้แก่

ระดับประเทศไทย ปริมาณน้ำฝนรายเดือนมีแนวโน้มลดลงในช่วงต้นฤดูฝน (มี.ค. – ก.ค.) และมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นในช่วงปลายฤดูฝน (ส.ค. – ก.พ.) ส่วนปริมาณน้ำฝนรายปีมีแนวโน้มเพิ่มขึ้น 2.25% ถึง 6.02%
ระดับจังหวัดแพร่ ปริมาณน้ำฝนรายเดือนมีแนวโน้มลดลงในช่วงต้นฤดูฝน (มี.ค. – ก.ค.) และมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นในช่วงปลายฤดูฝน (ส.ค. – ก.พ.) ส่วนปริมาณน้ำฝนรายปีมีแนวโน้มเพิ่มขึ้น 2.54% เป็น 15.16

2.2 การวิเคราะห์สภาวะสุดขั้วของสภาพภูมิอากาศ (Extreme Climate) เป็นการวิเคราะห์ดัชนีปริมาณน้ำฝนที่มากที่สุดจากการติดตามปริมาณน้ำฝนรายวัน การจากวิเคราะห์ของประเทศไทย พบว่าดัชนีปริมาณน้ำฝนที่มากที่สุด ได้แก่
– จำนวนวันที่ฝนตกต่อเนื่องกัน (CWD) มีจำนวน 31.65 วัน
– จำนวนวันที่แล้งต่อเนื่องกัน (CDD) มีจำนวน 71.89 วัน
– จำนวนวันที่ฝนตกหนัก (R30 มม.) มีจำนวน 6.15 วัน
– ปริมาณน้ำฝนมากที่สุดใน 1 วันคือ 84.12 มม. / ปริมาณน้ำฝนเฉลี่ยสูงสุดใน 5 วันคือ 172.12 มม.
– สัดส่วนรายปีจากวันที่มีปริมาณน้ำฝนมาก (R95pT) คือ 0.28 และดัชนีความเข้มรายวัน (SDII) คือ 8.32 มม. /วัน

2.3 ผลกระทบทางการเกษตร จากการวิเคราะห์มีการคาดการณ์ความเสียหายของผลผลิตทางการเกษตรที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศในช่วงปีพ.ศ. 2558-2582 โดยการวิเคราะห์จะเน้นพืชเศรษฐกิจหลักของประเทศ ได้แก่ ข้าว และข้าวโพด โดยผลผลิตข้าวนาปีมีแนวโน้มเพิ่มขึ้น 3% ในแบบจำลอง SSP245 และ 1% ในแบบจำลอง SSP585 ผลผลิตข้าวนาปีมีแนวโน้มลดลง 13% ในแบบจำลอง SSP245 และ 31% ในแบบจำลอง SSP585 ผลผลิตข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ มีแนวโน้มที่จะเพิ่มขึ้น 1% ในแบบจำลอง SSP245 และลดลง 7% ในแบบจำลอง SSP585
ในส่วนของความเสียหายของผลผลิตทางการเกษตร ในส่วนของข้าวนาปีมีแนวโน้มลดลง 41% ในแบบจำลอง SSP245 และ 50% ในแบบจำลอง SSP585 มีโอกาสเกิดขึ้น 56% ในแบบจำลอง SSP245 และ 60% ในแบบจำลอง SSP585 ในส่วนของข้าวโพดมีแนวโน้มลดลง 36% ในแบบจำลอง SSP245 และ 38% ในแบบจำลอง SSP585 ความเป็นไปได้ของการเกิด 52% ในแบบจำลอง SSP245 และ 56% ในแบบจำลอง SSP585

2.4 การวิเคราะห์สมดุลน้ำในอ่างเก็บน้ำห้วยป้อม อ่างเก็บน้ำห้วยป้อม ถือเป็นแหล่งน้ำหลักของชุมชนบ้านเหล่าเหนือ โดยการวิเคราะห์ดังกล่าวเพื่อหาปริมาณน้ำที่เพียงพอในบริเวณดังกล่าว โดยความสมดุลน้ำของอ่างเก็บน้ำจะถูกวิเคราะห์ตามปริมาณน้ำฝน อุณหภูมิสูงสุดและต่ำสุดของข้อมูล GCM ผลการวิเคราะห์แสดงให้เห็นว่าการจัดเก็บน้ำเข้าสู่อ่างเก็บน้ำมีการเปลี่ยนแปลงเล็กน้อย และมีปริมาณลดลงอย่างมากในเดือนพฤษภาคมถึงกรกฎาคม ซึ่งส่งผลกระทบต่อการเพาะปลูก โดยเกษตรกรอาจหลีกเลี่ยงการเพาะปลูกในช่วงต้นฤดูฝน (พฤษภาคมและกรกฎาคม) เนื่องจากการกักเก็บน้ำในอ่างลดลง และอาจไม่เพียงพอต่อการเพาะปลูกในช่วงเดือนดังกล่าว

แผนภูมิแสดงปริมาณน้ำในอ่างเก็บน้ำห้วยป้อม

การบูรณาการข้อมูลด้านวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และนวัตกรรมเพื่อการทำเกษตรอัจฉริยะ
ข้อมูลด้านสภาพอากาศและน้ำถือเป็นพื้นฐานสำคัญที่ใช้ในการวิเคราะห์สถานการณ์ การวางแผนการจัดการน้ำ และสนับสนุนการตัดสินใจอย่างถูกต้อง รวดเร็ว และมีประสิทธิภาพ ซึ่งการดำเนินโครงการ CRADR ทำให้เกิดการบูรณาการข้อมูลดังกล่าว รวมกับข้อมูลด้านวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และนวัตกรรม เพื่อให้เกิดแบบแผนในการทำเกษตรอัจฉริยะภายใต้การเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศ โดยเริ่มจากข้อมูลประดับประเทศ (National Level) หรือ คลังข้อมูลน้ำแห่งชาติ (NHC: National Hydroinformatics Data Center) ที่สามารถเป็นระบบข้อมูลหลักที่ให้ศูนย์น้ำระดับจังหวัด (Provincial Level) สามารถนำข้อมูลดังลกล่าวไปวิเคราะห์ และวางแผนการทำเกษตรในท้องถิ่น รวมถึงการแจ้งเตือนภัยต่างๆ ไปสู่ระดับชุมชน (Community Level) ซึ่งถือเป็นผู้ที่นำข้อมูลเหล่านี้ไปปรับใช้ในการทำกษตร เพื่อลดความสูญเสียผลผลิตต่างๆ ได้

แผนการดำเนินโครงการในอนาคต

จากโครงการ CRADR ทำให้ สสน. ได้กำหนดกรอบการดำเนินงานเพื่อบรรลุเป้าหมายการพัฒนาเพื่อเตรียมพร้อมรับมือกับการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศ 3 ระยะ ได้แก่ ระยะที่ 1 (Standard) มุ่งเน้นการจัดเก็บและบริหารข้อมูลต่างๆ ด้วยตนเอง และการเตรียมตัวเพื่อพัฒนาต่อไปในระยะที่ 2 (Advance) และ 3 (Professional) ซึ่งถือเป็นระยะสูงสุดของการจัดการและการประยุกต์ใช้สารสนเทศ ใน 3 ระดับ ได้แก่ ระดับชุมชน ระดับจังหวัด และหน่วยงานสนับสนุน (คณะทำงานที่เกี่ยวข้อง อาทิ ASGC, UT, NARO, IITB, สสน. และหน่วยงานอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง)

นอกจากแผนการพัฒนาศักยภาพของการบริหารจัดการสารสนเทศข้างต้น คณะทำงานได้วางแผนการดำเนินโครงการ CRADR ในระยะที่ 2 (Phase 2) เพื่อเพิ่มศักยภาพของพื้นที่ตัวอย่างด้วยเทคโนโลยีที่เหมาะสมร่วมกับคณะทำงานจากต่างประเทศ โดยตั้งเป้าหมายจะพัฒนาพื้นที่ศึกษาในจังหวัดแพร่ให้เป็นตัวอย่างสำหรับขยายผลไปยังจังหวัดต่างๆ ทั่วประเทศ และจะขยายไปยังภูมิภาคอาเซียนในระยะต่อไป

ดาวน์โหลดรายงานฉบับเต็มได้ ที่นี่